Δολώματα ευτυχίας

[Θύμιος]

Δολώματα ευτυχίας


ΣΤΙΣ καλοκαιρινές «αποδράσεις» γίνονται πιο ευδιάκριτα και πιο απωθητικά κάποια χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας: Η σωματική και ψυχική αλλοτρίωση και ο πολιτισμός της μαζικής κουλτούρας.
ΣΤΙΣ ακρογιαλιές είναι «ξαπλωμένη» η μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου και στις προκυμαίες περιφέρεται... Αισθητικό ντεκόρ: Η ισοπεδωτική ιδεολογία της μαζικής κουλτούρας.
Η ΕΙΚΟΝΑ του «μοναχικού πλήθους» αποτυπώνει όλη τη φρίκη του καπιταλιστικού πολιτισμού: Μοναξιά μέσα στον ανθρώπινο συνωστισμό, ανθρώπινη ερημιά μέσα στο πλήθος. Ο καθένας βασίζει τη σιγουριά του με το να μένει στενά προσκολλημένος στο κοπάδι, και να μη διαφέρει σε σκέψη, αίσθημα, ή πράξεις. Και ενώ όλοι προσπαθούν να είναι προσκολλημένοι όσο γίνεται περισσότερο με τους υπόλοιπους, ο καθένας παραμένει τελείως μόνος, γεμάτος από μια βαθιά αίσθηση ανασφάλειας...
Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, βεβαίως, της μαζικής κουλτούρας προσφέρει πολλά καταπραϋντικά τα οποία βοηθούν τους ανθρώπους να απαλλαγούν με ψευδαισθήσεις από αυτή την αίσθηση μοναξιάς. Ελλείψει πραγματικής ευτυχίας τα άτομα αναζητούν υποκατάστατα «ευτυχίας», φαντασιώσεις «ευτυχίας» και αρκούνται σε έμμεσες ικανοποιήσεις που εξασφαλίζονται με τα εμπορεύματα.
Ένα από τα ελκυστικότερα δολώματα της μαζικής κουλτούρας είναι ο πολιτισμός του σώματος. Ιδιαίτερη αξία έχει εδώ το μαύρισμα του σώματος. Το μαυρισμένο σώμα δεν αποτελεί απλώς για τον «πολιτισμό του ελεύθερου χρόνου» συνώνυμο των διακοπών, αλλά έχει ανακηρυχτεί σε κοινωνικό σύμβολο των ευτυχισμένων διακοπών.
ΤΟ μαυρισμένο σώμα προσφέρει μια πολύ σημαντική σεξουαλική ανταλλακτική αξία (γι αυτό υπάρχουν ακόμα και ηλεκτρικές συσκευές που προσφέρουν τον αναγκαίο ήλιο μέσα σε ένα δωμάτιο). Οι μαυρισμένοι μυς αποτελούν, σύμφωνα με την «ιδεολογία του σώματος», απόδειξη υγείας και νεότητας. Έτσι γύρω από αυτόν τον πανίσχυρο μύθο δημιουργήθηκε μια ευημερούσα βιομηχανία: Αντηλιακά προϊόντα, κρέμες, λοσιόν για δέρμα κλπ. Αυτός είναι επίσης ο λόγος που ολόκληρος ο εμπορικός τομέας (τουρισμός, αγαθά του ελεύθερου χρόνου, βιομηχανία προϊόντων ομορφιάς) χρησιμοποιεί στο έπακρο αυτή την αναζήτηση του ήλιου και του μαυρισμένου δέρματος και την υπερεκμεταλλεύεται...
ΑΛΛΑ τα εμπορεύματα που αφορούν το σώμα γίνονται ακόμα πιο εντυπωσιακά. Στο μέτρο που η εμπορική αποκτήνωση κερδίζει ολοένα περισσότερο τα λαϊκά στρώματα, τα εμπορεύματα που αφορούν το σώμα προσφέρουν πλεονεκτήματα και υπόσχονται ιδιότητες όλο και πιο «θαυματουργές». Η «προσφορά» σωματικών ιδιοτήτων γίνεται όλο και πιο τολμηρή. Διάφορα «επαναστατικά» προϊόντα μας επιτρέπουν να παραμένουμε σε φόρμα όλη την ημέρα...Άλλα προϊόντα ακόμα πιο «εντυπωσιακά», επιτρέπουν στα άτομα να αποκτήσουν αμέσως την «ανδροπρέπειά» τους που διακυβεύεται, να ξαναβρούν τη σεξουαλική τους ζωτικότητα, την πλήρη ερωτική ικανότητα...
ΟΛΑ αυτά δείχνουν ότι για τον πολιτισμό της μαζικής κουλτούρας το ανθρώπινο σώμα δεν είναι υποκείμενο ηδονής, αλλά τεχνολογικό αντικείμενο, πηγή εκμετάλλευσης, θέαμα και προϊόν κατανάλωσης. Χειραγωγείται με ένα σωρό μεθόδους, καταγράφεται, ενσωματώνεται, απολιθώνεται, εκτίθεται και, πάνω από όλα, ελέγχεται χάρη σε εντελώς ψευδείς τεχνικές ευτυχίας που δεν είναι παρά η ευτυχία της τεχνικής, της καταπίεσης, της εξαθλίωσης, της διεύθυνσης.

Σεπτέμβριος 1999